Marcel Dries is al ruim tien jaar adviseur Energie bij AAB. Maar zijn carrière in de energie gaat verder terug, met een lange loopbaan bij Westland Energie Services. Bij AAB begeleidt en adviseert hij bedrijven bij contracting, termijnhandel, energieanalyses en begrotingen. Marcel is gespecialiseerd in zowel de techniek, onderhoud, lease- en koopcontracten van energie-installaties, zoals WKK. Ook het opstellen van haalbaarheidsstudies voor restwarmte, stoomlevering, duurzame energie (denk aan aardwarmte en solar), verrekenconcepten voor tuinbouw- en industrieclusters behoren tot zijn expertises. Dat alles doet hij met enthousiasme en overtuiging.
We trappen af met een vraag van Hugo Heemskerk, met wie wij de vorige keer in gesprek gingen.
“Hoe kan de glastuinbouw versneld verduurzamen en circulair worden, welke kansen zie jij t.a.v. duurzame oplossingen om dit snel te realiseren?”
Marcel: “Ik ga mee in de visie van Hugo dat we veel winst kunnen behalen door glastuinbouwclusters te koppelen aan grootschalige restwarmtebronnen. Essentieel is wel de combinatie met CO2-levering, anders gaat het niet lukken. Planten hebben niet alleen warmte nodig, maar ook CO2. Als je helemaal van het gas afgaat, dan heb je ook geen CO2 meer. Die combinatie is dus essentieel. Ik geloof sterk dat we, als land, moeten investeren in een infrastructuur voor warmte en CO2. Een soort snelwegen waarmee we industrie, glastuinbouw en woningbouw met elkaar koppelen.”
“Andere manieren om de verduurzaming te versnellen, is het doorzetten en opschalen van aardwarmte, inzetten op grootschalig hergebruik van biogene CO2, warmtepompen voor bedrijven waarvoor aardwarmte of restwarmte geen oplossing is en nog meer ledverlichting. Aardwarmte is uit de kinderschoenen, maar stokt nu door een mismatch in de subsidieregeling. Hier ligt een taak voor de overheid. Net als het betaalbaar maken van warmtepompen, door de uitsluiting van de glastuinbouw op subsidie op te heffen. Wat betreft ledverlichting, denk ik dat er meer onderzoek moet komen om dit grootschalig uit te rollen. Wat zijn de effecten specifiek per gewas? We kennen de hoofdlijnen, maar als we meer weten over het plantgedrag per teelt, kan led versneld ingezet worden op grote schaal. Dat grootschalige elektrificeren heeft natuurlijk wel z’n effect op het elektriciteitsnet in Nederland, dat al begint te kraken. Wederom een taak van de overheid, als je het mij vraagt, om de beperkingen in het net op te lossen.”
Hoe belangrijk zijn WKK’s in de toekomst voor de glastuinbouw?
Marcel: “Heel belangrijk. Essentieel zelfs de komende 10 tot 15 jaar, denk ik. Om een aantal redenen. De investeringen in de oplossingen die ik eerder noemde om de glastuinbouw te verduurzamen zijn hoog, met lage variabele kosten. Hiermee kun je de basislast van energie opvangen, maar niet de pieklast. Dat is (nog) veel te duur. WKK’s zijn de meest efficiënte manier om de pieken in energieverbruik op te vangen. Anderzijds kan de glastuinbouw zo ook een belangrijke rol spelen voor Nederland, door energie te leveren als er geen wind en zon is.”
“Dus ja, ik denk dat de WKK zeker tot 2040 van groot belang is, maar in een andere rol dan nu. Op lange termijn draaien WKK’s denk ook op waterstof of groengas.”
Stelling: De glastuinbouw in Nederland schaalt af en verplaatst steeds meer naar Zuid-Europa, omdat daar minder kasverwarming nodig is en dus de CO2-uitstoot lager zal zijn. Eens/oneens?
Marcel: “Mijn antwoord is genuanceerd. Ik ben het voor een deel eens als het om de winterproductie van sommige groenten gaat. Daarin zie je al een verschuiving in. Steeds meer bedrijven werken samen met bedrijven in bijvoorbeeld Spanje en Marokko. In de winter is het klimaat in deze landen prima om vruchtgroenten te telen. De zomer niet, dan is het er te heet. De kwaliteit is doorgaans wel lager. De vraag is dus ook: wat wil de consument? Ik geloof dan ook niet dat de Nederlandse markt van deze groenten helemaal zal verdwijnen, maar krimpen. Er zullen altijd consumenten zijn die in de winter een hoge kwaliteit zomerproduct willen en bereid zijn daar meer voor te betalen.”
“Voor sierteelt geloof ik er niet in. Het aanbod in de winter zal dalen en de prijs stijgen, het wordt een luxeartikel voor consumenten die daar veel geld voor over hebben in de winter.”
Verduurzamen gaat verder dan CO2-uitstoot verminderen. Op welk gebied in de glastuinbouw is volgens jou nog meer winst te behalen bij verduurzamen?
Marcel: “Ik heb zes punten: recyclebare verpakkingen, hergebruik plantenresten, 100% recirculatie watergift (optimalisatie ontsmetting), biologische gewasbescherming, vergroten waterberging (onder kas, grotere bassins) en koppeling aan woonwijken/ bedrijventerreinen die via externe warmte verduurzamen. Al deze dingen gebeuren al, maar hier valt nog wel meer winst te behalen, denk ik.”
Stelling: De ambitie van Glastuinbouw Nederland dat in 2040 de gehele glastuinbouw CO2-neutraalcteelt is haalbaar. Eens/oneens?
Marcel: “Dat is haalbaar, maar wel onder een aantal voorwaarden. Dan kom ik weer even terug op mijn antwoord op de eerste vraag, dat ik geloof dat ons land een warmte-infrastructuur nodig heeft. Die moet er komen. Iemand moet daar initiatief in nemen. Naar mijn idee moet dit de overheid zijn. Net als het land in de jaren 50/60 binnen enkele jaren gasleidingen heeft aangelegd. Zo zou het ook met het warmtenet moeten gaan. We moeten immers een keer van het gas af. En niemand gaat zomaar uit zichzelf een warmte-infrastructuur aanleggen. De overheid moet dit faciliteren.”
“Andere belangrijke voorwaarden om deze ambitie te halen zijn: SDE op aardwarmte, restwarmte en CCU CO2; knelpunten in de elektriciteitsnetten moeten worden opgeheven zodat solitaire (clusters van) bedrijven van gas kunnen overstappen op volledig belichten met led vanuit het elektriciteitsnet en elektrisch verwarmen met warmtepompen; SDE aardwarmte/restwarmte warmteprijs referentie op WKK (sparkspread koppeling) i.p.v. 90% van kosten ketelwarmte. Dit laatste is nodig omdat WKK de komende 10 tot 15 jaar als meest efficiënte fossiele energiebron essentieel blijft voor de energievoorziening van de glastuinbouw en flexibele elektriciteit levert bij gebrek aan zon- en windenergie. Daarom zal WKK-warmte in mijn ogen de marktprijsbepalende factor blijven de komende 10 tot 15 jaar.”
Tot slot: De volgende keer gaan we in gesprek met Henk Verbakel (CEO van Havecon). Wat zou jij hem willen vragen?
Marcel: “Telers hebben nu meer dan ooit behoefte aan energiezuinige kassen tegen een acceptabele prijs. Hoever is de ontwikkeling van een betaalbaar energiezuinig kasconcept dat breed toepasbaar is in de glastuinbouwsector?”
