Stap voor stap digitaliseren

Gearbox in Maasdijk ontwerpt en maakt slimme producten op gebied van vision oplossingen, zelflerende software, robotics & automation. Allemaal specifiek voor de glastuinbouw. Harm is business development strateeg. Hij vergelijkt de ontwikkeling van de robotisering in de glastuinbouw met de ontwikkeling van de mobiele telefoon. “Als je de eerste mobiele telefoon vergelijkt met de nieuwste smartphone nu, dan was hij niet perfect, maar wel goed genoeg om op gang te komen. Iedere versie is steeds een beetje beter en slimmer. Dat is ook de trend die we nu in de glastuinhouw zien.” Waar staan we dan nu? Zijn we nog steeds in de startfase, of verder? “Een fase verder, als je het mij vraagt. Stap voor stap werken we naar complete robotisering toe. Wanneer we daar komen, is ook afhankelijk van andere factoren. Dat zit ‘m niet alleen in de technische ontwikkelingen.” Leg uit… “Met de hoge energieprijzen nu zie je dat het voor bedrijven interessanter kan zijn om bijvoorbeeld in een tweede energiescherm te investeren, dan de verdere digitalisering van hun bedrijf. Al doen, gelukkig voor ons, genoeg bedrijven allebei.”

Als we het dan toch over de huidige energiecrisis hebben en de energietransitie waar de sector zich in bevindt, kan digitalisering daar dan nog een rol in spelen? “Ik heb zelf geen groene vingers, maar onze klanten geven aan dat juist in een tijd dat je dingen anders gaat doen dan normaal, de data die we kunnen genereren erg waardevol is. Je maakt de impact van je keuzes sneller inzichtelijk.”

Menselijke arbeid versus robotisering

De arbeidsmarkt is krap en goede arbeid is duur. Robotisering kan een oplossing zijn voor personeelstekort. Harm vertelt over de voor- en nadelen, de uitdagingen en voorwaarden van robotisering ten opzichte van menselijke arbeid. “Robotisering is een stabiele factor in het werkproces. Een vereiste is wel dat je duidelijke werkafspraken moet hebben. Een voordeel van een medewerker is dat je hem ’s ochtends kunt uitleggen waar hij vandaag op moet letten. Een robot zal veranderingen eerst moeten leren. In dat opzicht ben je iets minder flexibel met een robot. Alleen, als je het een robot eenmaal goed hebt uitgelegd, dan zal-ie het voortaan elke dag wel altijd zo uitvoeren.”

Van digitalisering naar robotisering

Het ene werkproces leent zich daarom beter voor robotisering dan het andere. Dat geldt ook voor de ruimtes in een glastuinbouwbedrijf, legt Harm uit. “Grofweg heb je drie ruimtes: de kas zelf waar geteeld wordt, de verwerkingsruimte en de opslag, vaak is dat de koelcel. Op dit moment zien we de meeste robotisering in de verwerkingsruimte, omdat de condities hier over het algemeen het meest stabiel zijn. Vooral in de kas heb je met wisselende condities te maken, zoals hellende buisrailsystemen en wisselend lichtinval (wat een beoordelingsalgoritme lastig vindt). In de kas zijn we nu aan de start van de robotisering, waarvan digitalisering een belangrijk onderdeel is.” Ofwel, data verzamelen zodat een robot niet alleen in de happy flow zijn werk doet, maar ook kan omgaan met de uitzonderingen die hij tegenkomt. En dat is bij elke teelt weer anders en ook binnen ieder gewas of vruchttype verschillend, vertelt Harm. “Een tomatenplukrobot kan bijvoorbeeld niet zomaar ieder soort tomaat plukken. Een trostomaat, losse tomaat, of snacktomaat vergt een andere benadering.”

Schaalbaarheid en kwaliteit

Waarom is de ene teelt verder in robotisering dan de andere? “Binnen ons bedrijf zijn onze producten voor de rozenteelt ver, als je kijkt naar digitalisering en het gebruik van data in de kas. De focus voor dit gewas zit in het omhoog brengen van de opbrengstprijs, kwaliteit dus. Bij de grotere groentegewassen ligt de focus iets meer op het besparen van kosten. Hier zijn ook oplossingen voor, maar vergt wel een andere benadering.”

Harm van Adrichem

“Zonder pioniers hebben wij geen producten”

De ontwikkeling van robotisering wordt ook grotendeels bepaald door pioniers in de sector, legt Harm uit. “Zonder pioniers hadden wij geen producten gehad. Wij maken de eerste versies van onze producten altijd samen met een ontwikkelingspartner. Hiermee creëer je focus om de beste oplossing te maken, rekening houdend met de bestaande werkwijzen in de teelt.”

Over 10 jaar…

Tot slot werpt Harm een blik in de toekomst. “Je ziet een aantal trends. De schaalvergroting zal doorzetten. Er zijn dus steeds minder bedrijven, maar grotere arealen. Je ziet ook steeds meer standaardisering in producten. Verder wordt arbeid schaars en duurder. Dat zijn belangrijke trends die robotisering in de hand kunnen werken. Dus we gaan steeds meer digitalisering en robotisering zien in de tuinbouw.” Wanneer hebben we de eerste kas met alleen maar robots? “Ik denk niet over twee jaar en ook niet over vijf, maar misschien wel over tien jaar. Vergis je ook niet dat het veel vergt van een organisatie, die zal kleine stapjes moeten zetten. Als je bijvoorbeeld data gaat genereren, dan is het ook noodzakelijk dat er iemand aanwezig is die iets met die data doet. En wie is dat dan? De rol van een bedrijfsleider zal ook veranderen. Een team mensen aansturen is anders dan een vloot robots. Ik zie het als een geleidelijk proces, van twee stappen vooruit en één terug. De snelheid van dat proces wordt bepaald door het aanpassingsvermogen van de sector.”