Hoe zit het met de ODE, SDE en compensatieregeling? Heffingen, subsidies en regelingen die de energietransitie en het beslissingsproces van ondernemers beïnvloeden. Laten we beginnen met de ODE: de opslag duurzame energie- en klimaattransitie. Een heffing van de Belastingdienst op het verbruik van aardgas en elektriciteit. De opbrengsten wordt gebruikt om investeringen in duurzame energieproductie te stimuleren. De subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) wordt hiermee gefinancierd.

“ODE remt energietransitie in de glastuinbouw”

Bedrijven dragen twee derde van de kosten en particulieren een derde. We weten allemaal hoeveel aardgas en elektriciteit er in de glastuinbouw wordt verbruikt. De sector doet een flinke duit in het overheidspotje. “Sinds Prinsjesdag 2019 heeft de ODE nóg meer onze aandacht. De heffing op elektriciteit steeg met 177%. Dat heeft de glastuinbouwsector hard geraakt en de energietransitie geremd. Bedrijven die een groot deel van hun gasverbruik hadden vervangen voor elektriciteit, draaiden terug en sloten weer aan op WKK’s. En bedrijven die voornemens waren om te elektrificeren hebben hun plannen uitgesteld”, vertelt Alexander.

Gelukkig ziet het kabinet zelf ook in dat de ODE voor veel bedrijven te fors is en komt daarom met een compensatieregeling. Een budget van twee keer € 25 miljoen wordt vrijgemaakt om een aantal sectoren te compenseren, waaronder de glastuinbouw. Hoe dat geld verdeeld wordt? Dat is nog onderwerp van gesprek met de chemie- , papier- en voedingsmiddelenindustrie en de glastuinbouw. “Het is hoe dan ook lang niet genoeg voor de glastuinbouwsector. Het is slechts een pleister op de wond en helaas niet voldoende om de pijn van de ODE weg te nemen.”             

Energietransitie leeft in de sector

Sinds Prinsjesdag 2019 zijn Alexander en zijn collega’s bij Glastuinbouw Nederland druk aan het lobbyen in Den Haag, om de ODE-heffing terug te dringen. “Het is de taak van de overheid om de energietransitie nieuw leven in te blazen, met de juiste stimuleringsmaatregelen. Ondernemers moeten gemotiveerd worden, niet gedemotiveerd. Ze worden nu verkeerd geprikkeld.” Want de glastuinbouwsector was juist zo goed op weg in de energietransitie. “Het onderwerp leeft enorm. We weten allemaal waar we naartoe willen, welke kant op. Er wordt veel energie verbruikt in de glastuinbouwsector, dus daar valt veel te winnen op energiebesparing en -verduurzaming. Daar zijn ondernemers zich ook bewust van. Er zijn al veel en grote stappen gezet in het besparen van energie. Denk aan Het Nieuwe Telen bijvoorbeeld en het gebruik alternatieve energiebronnen. Om nu verder te kunnen hebben we de juiste prikkels nodig vanuit de overheid.” Een taak die is weggelegd voor Glastuinbouw Nederland, als schakel tussen de sector en de ondernemers.

Collectieve initiatieven

Ondertussen ontstaan er steeds meer collectieve initiatieven om krachten te bundelen in de energietransitie. Ondernemers zoeken elkaar op in energiecoöperaties. “En dat juichen wij toe! Samen kan de energietransitie beter en sneller rendabel gemaakt worden. Grote stappen, snel thuis zeg maar.” Helaas is dit niet voor iedere ondernemer weggelegd. “Er zijn ook solitaire bedrijven die deze collectieve opties niet hebben en die we niet uit het oog moeten verliezen. De komende jaren zullen we hier dus extra aandacht aan besteden.”

Van korte naar lange termijn

Oké, dus de ODE-heffing maakt investeren in energietransitie er op dit moment niet aantrekkelijker op. De coronacrisis doet daar nog een schepje bovenop. Sommige glastuinbouwbedrijven hebben een flinke tik gehad. Financieel, maar ook in hun vertrouwen en ambities voor de toekomst. Waarom is het voor telers dan toch een goed idee om nu te investeren in energietransitie? “Als je puur naar de korte termijn kijkt, dan snap ik dat het een moeilijke keuze is. Maar verduurzamen doe je voor de lange termijn. Kijk en denk daarom verder vooruit. Maak een rekensom voor de lange termijn en hanteer daarbij verschillende scenario’s voor energieprijzen, waarin ook CO2-emissie is verrekend. Ga eens uit van de EU-ETS prijs. Hoe ziet het plaatje eruit als die prijs twee of drie keer hoger wordt. Probeer daar gevoel voor te ontwikkelen en de energiestrategie van je bedrijf op te baseren. CO2-emissie gaat gewoon geld kosten en eerder meer dan minder.”

“Iedere kuub die je minder verbruikt, hoef je ook niet op te verduurzamen”

Tot slot benadrukt Alexander het effect en belang van energiebesparing. “Natuurlijk moeten we uiteindelijk over naar alternatieve energiebronnen, maar dat neemt niet weg dat energie besparen ook belangrijk is. Iedere kuub die je minder verbruikt, hoef je ook niet op te verduurzamen.”

WKK als beste tussenoplossing

En hoe zit het met de inzet van WKK’s? Hoe goed en slim is dat in het kader van energietransitie in de glastuinbouw? “Laten we uitkijken om WKK’s als iets ‘slechts’ te bestempelen. Het is nog steeds de meest efficiënte manier om met gas energie op te wekken in Nederland. Daarnaast kunnen WKK’s de transitie naar meer wind- en zonne-energie faciliteren door het net in balans te houden op de momenten dat het even niet waait of dat de zon even niet schijnt. Laat dus alsjeblieft de laatste kuub gas in Nederland door een WKK gaan. En laten we ondertussen hopen dat de overheid het fiscaal aantrekkelijker maakt om te investeren in duurzame energiebronnen. Daar werken we in ieder geval hard aan met z’n allen.”

Alexander Formsma