NIEUWS

Hoewel ze wel innovatief zijn maar vaak bewust niet voorop lopen, is Vereijken Kwekerijen het eerste Nederlandse bedrijf in de belichte tomatenteelt waar de Harmony 1315 O FR is geïnstalleerd. “In 2018 hebben wij een nieuwe kas gebouwd”, vertelt mede-eigenaar Eric Vereijken. “Daarbij hebben we eerst gekeken naar het type glas. In de winter wil je natuurlijk zo min mogelijk licht verliezen. Anderzijds zorgt heel helder glas in de zomer voor te veel licht en warmte. Vooral een oud gewas en een heel jong gewas kunnen daar niet goed tegen.”

En die gewasstadia zijn ’s zomers steeds vaker te vinden in de Nederlandse tomatenkassen, weet Ton Habraken, klimaatadviseur bij Svensson. “Telers in de belichte tomatenteelt vervingen voorheen altijd in oktober hun gewassen. Inmiddels wordt er steeds meer in de zomer, al vanaf eind mei, geplant om zo meer gespreid te kunnen produceren. Telers voorkomen daarmee een productiedip in september en profiteren van hogere prijzen in die maand. De consequentie is echter dat je als teler met een oud gewas de zomer ingaat die het dan heel moeilijk kan hebben met hoge instralingen. Ook de nieuwe planten kunnen last hebben van te veel instraling, omdat de omstandigheden nog behoorlijk extreem kunnen zijn.”

Nadelen krijten

De plant kan geconfronteerd worden met dagen van 30 graden of hoger terwijl het een oud gewas is of een jonge plant die nog niet genoeg body heeft. Een standaard belichte tomatenkas biedt volgens Habraken onvoldoende mogelijkheden om daar op in te spelen. “Het vaak aanwezige Obscura klimaat-scherm is bedoeld om lichtuitstoot in de nacht te beperken. Als je die op de dag voor 75 procent dichttrekt, staat een gedeelte van je planten volledig in de schaduw en een ander gedeelte in de volle zon.” Het alternatief voor telers is het kasdek krijten, maar dat kent ook z’n nadelen. “Je mist dan op bepaalde momenten lichtinval. En er zijn ook dagen of weken dat je de krijtlaag niet nodig hebt. Kortom, het maakt je niet flexibel om het klimaat te sturen.”
Met de komst van nieuwere glassoorten die meer licht doorlaten, en daarmee het gewas meer energie leveren, werd de vraag naar een innovatieve oplossing steeds groter. Svensson introduceerde daarop de Harmony 1315 O FR. Een klimaatscherm met een open structuur, waardoor deze volledig gesloten kan worden. Het zomerscherm biedt een lichte scherming (13 procent), waardoor het licht niet te veel weggenomen wordt, maar wel hoogwaardig diffuus licht geeft. Het licht wordt daarmee beter verspreid en dringt dieper het gewas in.
Daarmee sluit het klimaatscherm tevens aan bij de filosofie van Het Nieuwe Telen: met zo min mogelijke input een optimaal resultaat behalen.

Stuurbaarder

Een ideale oplossing voor de nieuwe kas van Vereijken Kwekerijen, waar ook de beperkingen van krijten gezien werden. “Het is lastig om te bepalen welk weertype er aan komt en wanneer je het krijt er dan op wilt hebben”, vertelt Vereijken. “Bovendien heb je ’s morgens en later in de middag het licht keihard nodig en die raak je met krijten 25 procent kwijt. Met het nieuwe scherm van Svensson kunnen we het zelf regelen. Is het een donkere dag, dan hoef je niks te doen. Is het een lichte dag, dan ga je schermen. Hoe lang is afhankelijk van het type plant en het stadium waarin het zich bevindt. Met het scherm kun je het gewas beter sturen.”

En dat is een grote winst voor Vereijken waar het heldere glas in de nieuwe kas voor veel directe lichtinval zorgt. Bovendien wordt ongeveer een derde van de productie op het bedrijf in de zomer geplant. “Daarmee voorkomen we dat de productie acht weken lang wegvalt en kunnen we vaste klanten blijven beleveren. Het nadeel in de zomer is echter dat je de teelt moet opstarten bij hoge temperaturen en veel licht. Dat zul je gedeeltelijk moeten afschermen om de jonge planten in balans te houden. Met het Harmony-zomerscherm zijn we in staat de pieken weg te nemen en zo de plant het wat makkelijker te maken.”

Tegen uitstraling

Overigens ziet de tomatenteler ook voordelen voor wat betreft de uitstraling waarvoor de Harmony 1315 O FR goed ingezet kan worden. Iets wat een steeds groter issue wordt in de belichte tomatenteelt. “We zijn steeds meer aan het einde van de dag aan het schermen tegen uitstraling. Niet alleen ’s nachts, maar ook in de avond. Dat gaat in principe goed met een verduisteringsscherm, alleen als je vroeger dicht wilt, ben je ook daar weer een stuk licht kwijt. Nu gebruiken wij het zomerscherm ook om te schermen tegen uitstraling. We verliezen daarmee heel weinig lichtinval en kunnen wel tijdig het klimaatscherm dichttrekken.” Daar komt bij dat de arbeidsomstandigheden in de kas met het Harmony-zomerscherm ook een stuk aangenamer worden. Habraken: “Op een tomatenbedrijf in België, waar we het scherm hebben geïnstalleerd, gaan de werkzaamheden ook op hele warme dagen nu gewoon door. Het personeel hoeft geen andere werktijden aan te houden.” Vereijken beaamt dat het kasklimaat prettiger is. “Je hebt minder directe straling, dat voelt heel anders. Het is het verschil tussen in de zon of schaduw staan. Dat werkt veel lekkerder.”

Hogere productie

In 2019 heeft Vereijken de nieuwe kas met het Harmony-zomerscherm in gebruik genomen. Een goede vergelijking maken met de opbrengsten in hun andere kassen is lastig, omdat er verschillende rassen in staan. Toch stemmen de resultaten Vereijken zeer tevreden. “Vooral de eerste hete periode kwam het gewas heel goed door. We zagen een mooie, vitalere plant en een betere zetting. Dat moet in een later stadium tot een hogere productie leiden. En als we de teeltvoorlichters mogen geloven stonden de planten er nergens anders zo goed bij.”
Alleen op de aller heetste dagen – drie dagen rond de 40 graden en windstil – heeft Vereijken een 20 procent kier toegepast. Dat betekent dat het tweede scherm waarmee de nieuwe kas is uitgerust, met ongeveer 40 centimeter hoogteverschil, in tegengestelde richting ongeveer 25 procent werd gesloten. “Op die manier creëerden we wat extra ruimte om lucht door te laten. Maar dat geldt alleen voor echt extreem weer.” Habraken beaamt dat de combinatie van een Obscura verduisteringsscherm en een Harmony zomerscherm boven elkaar de teler net wat flexibeler maakt. “Bij nieuwbouw is dat goed te realiseren, zonder al te veel extra kosten. De schermen, profielen en motoren heb je immers toch nodig. In een bestaande kas zijn de situatie en ruimte bepalend voor manier van installatie.”

Data verzamelen

Harmony 1315 O FR is inmiddels ook bij telers in Duitsland en België toegepast. Een aantal Nederlandse tomatentelers is zich aan het oriënteren om het voorbeeld van Vereijken Kwekerijen te volgen. “Normaal zijn we niet graag de eerste met iets nieuws, gezien de risico’s die daaraan kleven”, stelt Vereijken. “Maar in dit geval zagen we dit duidelijk als de beste oplossing.” Een intensieve samenwerking tussen Vereijken en Svensson was van begin af aan de insteek. Habraken: “Wij hadden ervaring bij telers in zuidelijke landen en met vergelijkbare typen zomerscherm in de sierteelt. Daarmee zijn we een adviestraject in gegaan met intensieve begeleiding.” Kennisdeling tussen beide partijen staat centraal, waarbij zoveel mogelijk data wordt verzameld. “Het gevoel is goed, maar je moet het ook kunnen onderbouwen”, aldus Vereijken.