Met tweede scherm geen concessies aan teelt en productie
Kwekerij Grenspaal in Wellerlooi teelt in steenwol op hangende goten, zowel belicht als onbelicht, de midden trostomaat Tomicia RZ voor afzet op de Duitse markt. Een kas van 3,7 hectare met de onbelichte tomatenteelt (begin december tot 10 november) heeft een dubbelle scherminstallatie met twee keer LUXOUS 1347 FR. In een andere kas van 3,7 hectare staat de belichte teelt, waarvan de tomaten begin oktober zijn geplant. Deze afdeling is voorzien van TEMPA 6965 FR en LUXOUS 1347 FR schermen. Tevens bevindt zich in deze afdeling een luchtbehandelingssysteem met slurven, wat belangrijk is voor gelijkheid van het klimaat.
Vocht sparen
“In de winter met een jonge plant en weinig gewas heb je de eerste 4 tot 5 weken een lage RV. Voor groei wil ik dan meer vocht in de kas hebben”, zegt de teler. “Mijn insteek is om veel met een gesloten scherm te werken om de buistemperatuur te verlagen. Daardoor wordt het vochtgehalte hoger en dus het vochtdeficit lager.”
In alle donkere uren gebruikt de trostomatenteler het dubbele scherm. Één scherm is 24 uur per dag gesloten en gaat alleen open bij een zoninstraling van boven de 100 Watt. Door het scherm dan helemaal te openen kan de warmte en het extra licht van de zon naar binnen.
Licht is tenslotte productie. Het tweede scherm is veelal van een uur voor zonsondergang tot een uur na zonsopgang gesloten. Tussen ongeveer 10.00 en 15.00 uur is het 2e scherm dan geopend.
Vocht afvoeren
Steegh: “Als ik na ongeveer een maand zie dat het gewas vocht gaat produceren en de RV omhoog gaat, ga ik het tweede scherm later dan 15.00 uur sluiten. Dat scherm blijft dan langer open, want anders neem je door de voornachtverlaging het vocht mee naar de nacht en de volgende dag.”
De teler heeft twee manieren om vocht af te voeren: afkoeling door scherm te openen, waardoor vocht tegen het glas condenseert, of scherm gesloten houden en de luchtramen te openen, zodat door schoorsteeneffect het vocht weggaat. “Als er geen vorst is, hou ik het scherm gesloten en ga luchten”, aldus de teler. Volgens het advies van Svensson is dit de beste methode om te ontvochtigen, omdat met een gesloten scherm het kasklimaat egaler blijft. Dat is een groot voordeel.
Gewaskoppen blijven warmer
Steegh: “Omdat het scherm gesloten blijft, blijven de gewaskoppen warmer. Daardoor kan ik ook een graadje lager stoken (14 graden Celsius) in de voornacht tot 23.00 uur. Daarna is de stooktemperatuur 17 graden en doe ik het tweede scherm dicht. Als het vochtgehalte te hoog wordt, mag dit scherm kieren om het vocht af te voeren, hierdoor voorkom je de energie-uitstraling van de kop.
Het onderste scherm wordt, afhankelijk van buitentemperatuur, ’s ochtends één uur voor zonsopgang geopend. Het tweede scherm gaat, afhankelijk van buitenomstandigheden, tussen zonsopgang en 2 uur daarna open om het zonlicht zoveel mogelijk te benutten. “Bij een regendag en kou, hou ik de hele dag het scherm dicht. Het glas koelt bij regen ook af en een dicht scherm gaat uitstraling tegen.”
Afkoeling door scherm
In het voorjaar blijft tot 14 graden buitentemperatuur het scherm gesloten. Bij hogere buitentemperatuur in de nacht gaat het scherm niet meer dicht. Het tweede scherm wordt alleen van nanacht tot zonsopgang gebruikt. Als het buiten 8 graden of lager is, kan de teler het tweede scherm ook nog sluiten; daarboven niet meer.
De tomatenteler ziet verschillen van schermgebruik in zijn studieclub: “Andere telers werken met een open scherm totdat de kastemperatuur in de voornacht is bereikt. Doordat ik het scherm sluit, kan ik met veel minder energie de kas droger maken.” Voor ontvochtiging stelt de teler vaak nog een kier in tijdens de voornacht als de lager ingestelde temperatuur na een paar uur nog niet is bereikt.
Gewaskoppen blijven warmer
Steegh: “Omdat het scherm gesloten blijft, blijven de gewaskoppen warmer. Daardoor kan ik ook een graadje lager stoken (14 graden Celsius) in de voornacht tot 23.00 uur. Daarna is de stooktemperatuur 17 graden en doe ik het tweede scherm dicht. Als het vochtgehalte te hoog wordt, mag dit scherm kieren om het vocht af te voeren, hierdoor voorkom je de energie-uitstraling van de kop.
Het onderste scherm wordt, afhankelijk van buitentemperatuur, ’s ochtends één uur voor zonsopgang geopend. Het tweede scherm gaat, afhankelijk van buitenomstandigheden, tussen zonsopgang en 2 uur daarna open om het zonlicht zoveel mogelijk te benutten. “Bij een regendag en kou, hou ik de hele dag het scherm dicht. Het glas koelt bij regen ook af en een dicht scherm gaat uitstraling tegen.”
Afkoeling door scherm
In het voorjaar blijft tot 14 graden buitentemperatuur het scherm gesloten. Bij hogere buitentemperatuur in de nacht gaat het scherm niet meer dicht. Het tweede scherm wordt alleen van nanacht tot zonsopgang gebruikt. Als het buiten 8 graden of lager is, kan de teler het tweede scherm ook nog sluiten; daarboven niet meer.
De tomatenteler ziet verschillen van schermgebruik in zijn studieclub: “Andere telers werken met een open scherm totdat de kastemperatuur in de voornacht is bereikt. Doordat ik het scherm sluit, kan ik met veel minder energie de kas droger maken.” Voor ontvochtiging stelt de teler vaak nog een kier in tijdens de voornacht als de lager ingestelde temperatuur na een paar uur nog niet is bereikt.
Schermen bij zoninstraling?
De tomatenteler gebruikt bij teveel zoninstraling alleen een scherm als het gewas schraal is. “Het is dan neusrotgevoelig en wel aan te raden om tussen 10.00 en 15.00 uur zonlicht weg te schermen.” Om de celspanning van de plant weer op peil te krijgen, probeert Steegh de verdamping te beperken door de luchting met een kleine raamstand te maximeren. De teler hanteert al een hoger temperatuur (14 graden) voor het sluiten van het scherm. In de nanacht staat de schermtemperatuur op 18 graden. “Dus ligt het scherm toch wel dicht.”
Wanneer in de herfst de buitentemperatuur lager wordt, legt Steegh het scherm voor 80% dicht. De laatste drie weken van de teelt, kan hij meer met een volledig gesloten scherm. Want als de kop uit de plant is, is de bladverdamping lager, waardoor het vochtgehalte lager wordt.
Tweede scherm belichte teelt
Steegh gebruikt in de belichte tomatenteelt eigenlijk alleen het TEMPA 6965 FR scherm. Hij ziet wel voldoende mogelijkheden voor gebruik van het tweede scherm LUXOUS 1347 FR. “Tot 10.00 uur is het nuttig om dat scherm dicht te doen. Vanaf 15.00 uur kan dat ook om met weinig energie vocht af te voeren. Er zijn dus genoeg momenten om het scherm in te zetten.”
Tien jaar geleden heeft de teler gekozen voor het TEMPA 6965 FR scherm om er zonder belichting maximaal energie mee te besparen. In 2014 is hij gaan belichten (eerst achterste helft en daarna voorste helft), waarbij normaal gesproken voor het tegengaan van de lichtuitstoot het OBSCURA 9950 FR W scherm wordt toegepast. Met het zwaar aluminium TEMPA 6965 FR scherm bespaart de teler niet alleen energie maar beperkt ook de lichtuitstoot.
Eerder meer dan minder productie
Bij kwekerij Grenspaal is het eerste scherm 3.500 uur per jaar gesloten. Voor het tweede scherm is dat 1.700 uur per jaar met naar schatting ongeveer 15 tot 20 procent van de tijd een kleine kier. De energiebesparing van het tweede scherm is 4 tot 5 m3 gas per jaar.
De tomatenteler doet met het tweede scherm geen concessies aan de teelt en de productie. De productie is zeker niet minder geworden. Zijn insteek is altijd geweest om vergelijkbaar met de traditioneel teelt te zijn, maar dan met zo weinig mogelijk energiegebruik.
Steegh en Svensson hebben al jaren een goede relatie met elkaar opgebouwd. “Toen we tien jaar geleden met het luchtbehandelingssysteem begonnen, heeft Svensson goed meegedacht en het juiste scherm geadviseerd. En een schermleverancier die voor kwaliteit en marktconforme prijzen zorgt, daar kies ik dan een volgende keer ook weer voor”, besluit de tomatenteler.
Meer informatie:
ton.habraken@ludvigsvensson.com
