Belichte tomatenteelt heeft baat bij scherming
Als de zon intens schijnt en de temperaturen stijgen, geeft Harmony 1315 O FR, het klimaatscherm voor de belichte tomatenteelt, bescherming aan het gewas en dat vertaalt zich in een betere productie en hogere kwaliteit.
Op het Improvement Centre in Bleiswijk zijn de eerste ervaringen met het nieuwe klimaatscherm Harmony 1315 O FR van Svensson veelbelovend. Henk Kalkman, senior adviseur van Delphy, durft voorzichtig te geloven dat tomatentelers de komende jaren gaan kiezen voor dit extra scherm voor de belichte teelt. “Er zal niet één, twee, drie een run op komen, maar dat de praktijk er de waarde van inziet, dat zeker wel.” Ergens ligt het ook gevoelig. De zon wegschermen in een tomatenkas, is voor de meeste tomatentelers not done. Er is nu een proces op gang gebracht waardoor ze er anders over gaan denken.
Resultaten sijpelen binnen
Dat komt ook door de bevindingen die zijn opgedaan in het project ‘Totaalconcept duurzame belichte tomatenteelt’. Het project richt zich op de demonstratie van een duurzame, fossielvrije en economisch rendabele belichte tomatenteelt. De kas is uitgerust met drie klimaatschermen: een licht afschermingsscherm, een transparant energiescherm en een licht-diffuus scherm voor momenten met hoge instraling. Het is dit licht-diffuus scherm dat voor de belichte tomatenteelt het verschil kan gaan maken door een hogere productie en betere vruchtkwaliteit. Het project is voor driekwart onderweg nu en de resultaten sijpelen binnen. Kalkman volgt het kasklimaat op de voet, net als Paul Arkesteijn, adviseur bij Svensson, die hoge verwachtingen heeft van het gepatenteerde zomerscherm. “Dit open schermdoek is speciaal ontwikkeld voor belichte tomatenteelten. Het scherm biedt niet alleen voordelen voor de planten, maar ook voor het arbeidsklimaat. Bovendien maakt het krijten of coaten overbodig.”
Tijdens HortiContact in Gorinchem, afgelopen februari, introduceerde Svensson het nieuwe klimaatscherm Harmony 1315 O FR. Hiermee sluit de fabrikant aan op de trend dat het planttijdstip voor de belichte tomatenteelt steeds meer naar voren wordt getrokken. Het is een afweging die ondernemers maken in de jaarrondproductie van de belichte tomatenteelt. De keuze voor een vroeg planttijdstip heeft alles te maken met het moment waarop de productie op gang komt. De ultieme uitdaging is om op de markt te zijn, als het aanbod op zijn laagst is. Dat is als de normale teelt op zijn eind loopt, teeltwisselingen plaatsvinden en de buitenlandse concurrent nog niet in beeld is.
Licht reguleren
De plantdatum van de belichte tomatenteelt strekt zich uit van mei tot november. “Om in de zomerperiode, die de laatste jaren steeds heter en zonniger wordt, het teveel aan licht en warmte te kunnen reguleren, is het interessant om een zomerscherm te hebben”, zegt Kalkman. “Aan het begin van de teelt en aan het eind van een teelt, moet je maatregelen treffen voor het teveel aan licht en warmte. Doe je dat niet dan gaat het ten koste van in het eerste geval de groei en balans van de jonge planten of in het tweede geval de kwaliteit van de vruchten. “Vandaar de behoefte aan een doek met een hoge beschermingsgraad. Een doek dat de zon weert en zorgt voor diffuus licht én dat past in het concept van het Nieuwe Telen”, vult Arkesteijn aan.
In april wordt het klimaatscherm óók benut. Kalkman: “Dit gewas is in augustus geplant, het zit in april zo’n beetje op tweederde van zijn groeitijd. We gebruiken het scherm dan vanwege de hoge lichtintensiteit van de zon en lage luchtvochtigheid. Dat zijn de voorwaarden om te gaan schermen om het klimaat te verbeteren.”
Arkesteijn haakt erop in. “Ik kom net uit de vergadering met de begeleidingscommissie. We kregen het daar ook over de voordelen van reguleren van de teelt. Iemand wees op het belang van het wegschermen van zon- en warmtepieken. Dat kan natuurlijk door ouderwets te krijten, maar dat neemt altijd licht weg, daarmee heb je geen sturing. Het voordeel van een scherm is dat je het open en dicht kan doen op tijden dat het nodig is.”
Hoge lichtdoorlatendheid
Uniek aan dit scherm is de hoge licht- en luchtdoorlatendheid. In gesloten toestand zorgt het voor een lichte schaduwwerking en hoogwaardig diffuus licht. Hierdoor komt het licht ook in de diepere bladlagen, waardoor de hele plant blijft bijdragen aan de fotosynthese. De proeven in de Bleiswijkse onderzoekskas hebben uitgewezen dat tomatenplanten op een extreem zonnige dag een lagere en egalere planttemperatuur hebben en minder hoeven te verdampen onder het zomerscherm. Het waterverbruik ligt lager, waardoor de wortelkwaliteit in de mat beter blijft. Naast het temperen van hete zomerdagen kan het zomerdoek ook ’s nachts goede diensten bewijzen. Te sterke afkoeling van de kop van de plant in de nacht kan worden voorkomen, terwijl de afkoeling van de kas niet wordt geremd. Dat is te danken aan de open structuur van het klimaatscherm waardoor het zorgt voor ruim voldoende luchtuitwisseling. “Met name de hoge lichtdoorlatendheid staat hoog aangeschreven bij telers”, weet Kalkman. Hij wijst op het dilemma van tomatentelers die toch iets moeten overwinnen door toe te staan dat schermen zonlicht wegneemt.
Open structuur
Arkesteijn: “Dit scherm vereist een nieuwe manier van denken. Het is nadrukkelijk geen energiescherm of lichtuitstoot schermdoek, maar een klimaatscherm, voor de zomer. Harmony 1315 O FR is een klimaatscherm met een open structuur, een hoge lichttransmissie en het realiseert hoogwaardig diffuus licht. Het zorgt voor een lichte schaduwwerking en een betere horizontale en verticale lichtverdeling. De open structuur zorgt voor een optimale ventilatie. De lucht die van buiten door de open ramen de kas instroomt, gaat door het scherm heen. Daardoor kun je het scherm honderd procent sluiten en dat betekent dat elke plant wordt beschermd. In tegenstelling tot energiebesparende klimaatschermen in de functie van zonscherming die ten behoeve van de ventilatie nooit volledig gesloten worden. Dan zijn er altijd planten die net niet voldoende bescherming krijgen tegen hoge instraling en temperatuur.” Arkesteijn haalt een enthousiaste gebruiker aan uit de begeleidingscommissie, die opmerkte dat de temperatuur boven het scherm hetzelfde is als die onder het scherm. “Het leidt tot een heel prettig kasklimaat”, bevestigt Kalkman, met duidelijk voordelen voor de kwaliteit van de trossen aan het eind van de teelt, en gewasontwikkeling aan het begin.
De cijfers- en lettercombinaties geven de waarde aan van de energiebesparing en lichtdoorlatendheid, en zeggen iets over de eigenschappen van het klimaatscherm.
1315 O F R staat voor dertien procent van het directe licht wordt maar weg geschermd, vijftien procent energiebesparing. O staat voor Open en FR voor Flame Retardant (brandvertragend).
Teelt sturen
De reden dat telers voor dit scherm kiezen, is dat ze zelf aan de knoppen kunnen draaien. Ze kunnen zelf bepalen of ze wel of niet ingrijpen in het kasklimaat. Voor Henk Kalkman is de regie houden over de teelt, misschien wel de grootste pre van dit klimaatscherm. “Je haalt een stuk teeltzekerheid binnen, omdat je de controle kunt hebben over het kasklimaat”, zegt hij. “Het maakt het makkelijker om een teeltwisseling te plannen en het bewijst vooral zijn nut in de overgang van donker naar licht weer. Het is een extra tool om het gewas door de moeilijke periode heen te loodsen. Daarmee is de functie van dit klimaatscherm anders dan die van een licht- of energiescherm.”
Meer informatie: paul.arkesteijn@ludvigsvensson.com
KAS Magazine - Uitgave juni 2019
Download hier de PDF van het artikel.
