NIEUWS

De ontwikkelingen rond duurzaam telen gaan constant door. Energieschermen spelen daarin een belangrijke rol: ze veranderen steeds meer tot klimaatschermen. En wanneer data van scherm en klimaat worden gekoppeld, kan telen nóg duurzamer.

Licht  

“Als je in de kas loopt, heb je niet in de gaten of het scherm dicht ligt, zo lichtdoorlatend is het”, zegt Valstar tevreden.  “Achteraf hadden we het beter al een aantal jaren eerder kunnen vervangen.” Toch ziet Ton Habraken van Svensson bedrijven met nog véél oudere doeken. “Maar met Het Nieuwe Telen gaat het scherm overdag vaker dicht. Je wilt dan wel het beschikbare licht maximaal binnenlaten, zonder concessies te doen aan vocht doorlaten, energie besparen en uitstraling verminderen.” 

Valstar: ''In de ochtend een veel beter klimaat bewerkstelligen''

De besparing met het klimaatscherm vindt Valstar niet eens het belangrijkste. “Veel belangrijker is dat je schimmels als Fusarium voorkomt, omdat je ’s ochtends een veel beter klimaat kunt bewerkstelligen. Dat geeft ook een betere groei en een betere productie. We gaan eerst zorgen voor groei, door bijvoorbeeld te luchten boven het scherm en zo te ontvochtigen. Vergeleken met de traditionele aanpak bespaar je daar al 25% energie mee.”

Natuurkunde

In tomaat is schermen nooit echt populair geweest. Pas nu neemt de belangstelling ervoor toe. “Nu we door HNT weer beter naar de natuurkunde kijken, zien we dat zaken heel anders liggen”, verwoordt Theo Ammerlaan van Themato in Berkel en Rodenrijs die belangstelling. Themato teelde als eerste in een gesloten kas. Sinds 2004 gaat op zijn bedrijf een teveel aan warmte uit een gesloten afdeling de bodem in en  ’s nachts wordt die weer gebruikt via warmtepompen. “40% van onze warmtetoevoer is zonne-energie. Eigenlijk is het geothermie, alleen brengen en halen wij onze warmte naar en uit een oppervlakkige laag in de bodem.” Afgelopen december liet Themato een scherm met het nieuwe Luxous 1147 FR plaatsen, net nadat er was geplant. “We hadden jaren een beweegbaar AC-foliescherm. Als in maart het gewas fors werd, had je elke ochtend bij het openen een regenbui. Dan ben je niet optimaal aan het besparen, want dat moet je weer droogstoken. Met schermdoek heb je nu meer het gevoel dat je het klimaat in de hand hebt. Via lbk’s kunnen we buitenlucht inlaten om de luchtvochtigheid nog beter te regelen, zonder perse te luchten. ‘Kieren’ heb ik uit mijn woordenboek geschrapt.”

Ammerlaan: ‘Met schermdoek meer het gevoel dat je klimaat in de hand hebt’

Habraken: “In HNT kijk je op het gebied van uitstraling naar de temperatuur van de kop van de plant. Het scherm kan hiervoor in de zomeravonden en –nachten voor een groot deel dicht, maar je wilt niet dat de kastemperatuur stijgt. Dan blijft het scherm deels open. De uitstraling van een plant gaat in een hoek van 180º zodat planten onder de opening niet kouder worden dan de rest.” In grote lijnen gaat schermen nog altijd gevoelsmatig. “Vaak loop je even naar de computer om temperatuur en licht voor open- of dichtsturen bij te stellen”, weet Ammerlaan. Maar kieren en het handmatig bijstellen van de scherm stand werken vaak averechts op het gewenste kasklimaat, weet Habraken. “Klimaatschermen geven een beter kasklimaat, gewas gezondheid en energiebesparing als ze volledig gesloten zijn.” Samen met Hoogendoorn doet Svensson daar onderzoek naar door middel van Connected Screening. “De eerste stap is om meer eigenschappen van het scherm in de klimaat regeling te betrekken. Je hebt inzicht nodig in wat het scherm doet op doorlaatbaarheid van licht, vocht en uitstraling. Met inzicht in het groeiklimaat kun je bijvoorbeeld de voorregeling beïnvloeden en zo meer, volledig gesloten, schermuren maken. Als nu het scherm dicht gaat, stijgt de kas temperatuur 0,5 tot 1 graad. Als je dat gegeven integreert, kan de temperatuur vooraf dus iets lager zijn. Je kunt onrustige perioden in het groeiklimaat iets stabieler maken.”

Draadloos verzenden

Koppeling van alle data van het kasklimaat zou Valstar zeer welkom zijn. “In het voorjaar is het met het scherm toch altijd een beetje aanklooien. Enkele dagen in februari was het zo donker, met één dag slechts 67 joules, dat ik achteraf denk dat het doek weleens te veel dicht heeft gelegen. Kan een computer alle data afwegen, dan hoef je daar niet over na te denken.” Habraken: “Een klimaatcomputer moet in de toekomst zelflerend zijn: wat is de meest logische actie. Dan zou in die donkere dagen het doek waarschijnlijk toch een paar uur zijn opengegaan en was de kastemperatuur iets lager gehouden. Nu zijn door die dagen op diverse bedrijven toch zetsels niet goed gegaan.” Valstar ziet al voor zich dat alle meetgegevens draadloos naar de computer worden gestuurd en daar worden gekoppeld. “Het zal me niet verbazen als we over vijf jaar geen kabels meer in de kas hebben.